عوامل موثر در تکثیرمصنوعی ماهیان خاویاری

عوامل موثر در تکثیرمصنوعی ماهیان خاویاری
گونه هـای مختلـف تاسـماهیان از قبیـل ازون بـرون، تاسـماهی ایرانی، تاسـماهی شـیپ، فیلماهی و تاسـماهی سـیبری، تاسـماهی اسـترلیاد و بسـتر به دلیل داشـتن شـرایط فیزیولوژیك خاص و اسـترس پذیری بالاتر آن  نسـبت بـه سـایر گونه ها، اهمیـت خاصـی در موضوع تکثیر و پـرورش داشـته و جهت توسـعه صنعت پرورش ماهیان‌ خاویاری ملزم  بـه تحقیقات علمی و  تخصصـی می باشد.
یكـی از مهمتریـن راهكارهـای مهـم و اساسـی در خصـوص حفظ نسـل این گونه های ارزشمند، ابـداع و توسـعه روشهای تكثیـر مصنوعـی می باشد.
در شرایط حاد کنونی در جهت حفظ ذخایر ماهیان خاویاری کارآمدترین روش، تحقیق درزمینه عملكرد دستگاه تولیـد مثـل و شناسـایی كلیـه فاكتورهای موثردرارتقاء و توسـعه سـاختارهای آن و ارائه تمهیداتی در بهبود وضعیت مولدین، افزایش کیفیت و‌کمیت تخمک ها، روند تکثیرمطلوب، افزایش درصد بازماندگی وحفظ لاروهای این گونه های با ارزش می باشد  
از طرفی چگـونگی رونـد تكامـل رسـیدگی جنسـی و سـاختار سیستم تولید مثلی تاسماهیان، به دلیل ویژگی خـاص گنادهـا و طولانی بودن زمان بلوغ در آنها شرایط خاصی را بوجود می آورد که با زحمات و تلاشهای شبانه روزی متخصصین شیلاتی کشور عزیزمان در جهت شناسایی فیزیولوژیک ماهیان و ارائه راهکارهای علمی، امکان تکثیر این ماهیان امکان پذیر شد.
عوامل موثر در رسیدگی جنسی تاسماهیان:
  بطـور كلـی عوامـل موثر بر رشد و رسـیدگی دسـتگاه تولیـد مثـل ماهیـان از جملـه ماهیان خاویاری را میتوان به دو دسته عمده شـامل عوامـل داخلـی و خارجی تقسیم بندی نمود.
دسته اول :عوامل مهم داخلـی می باشد که شـامل: عوامـل ژنتیكی، فیزیولوژیك و كلیه فرآیندهای مربوط به غـدد درونریـز میباشند.
 دسته دوم فاكتورهای خارجی موثر بر عملكـرد دسـتگاه تولیـد مثل آبزیـان است که طیـف وسـیعی ازعوامـل اكولوژیـك شـامل: نـور، حرارت، شـوری، pH، تغذیـه و نیـز برخـی ویژگـیهـای فیزیكـی شیمیایی آب در استخر پرورشی می باشد که بسیار حائز اهمیت است بطوریکه عمده نوسانات هورمونهای تولید مثلی در ماهیان، تابع نوسانات و تغییرات شرایط زیست محیطی چه در شرایط پرورشی و محصور(استخر پیش ساخته) و چه در محیط طبیعی پرورش می باشد كه سبب بروز رفتارهای تولید مثلی میگردد
همچنی یکی از موثرترین عوامل خارجی تاثیر گذار بـردسـتگاه تولیـد مثـل آبزیـان، تركیبات مرتبط موجود در رژیم غـذایی نظیر وجود پروتئین مورد نیاز، انواع مواد معدنی ویتامینها و... می باشد که در فرآیندهای استروئیدوژنزیز و ویتلوژنزیزنقش بسزایی دارند و باید بصورت جدی مورد توجه قرار گیرند تا بتوانیم موفق به مولدسازی واستحصال بچه ماهی از این ماهیان در شرایط پرورشی باشیم.
از موارد مهم دیگر  که در زمینه تکثیر ماهیان مورد توجه می باشد، عدم یكسان بـودن مراحـل رشـد و نمـو غـدد جنسی به دلیل شرایط بومی و اقلیمی متفاوت و وضعیت  متفاوت پرورش ماهیان اعم ازتغذیه و سایر عوامل شاخص مرتبط میباشد.
ازدیدگاه بافت شناسی اگر گونه های مختلـف تاسـماهیان درشرایط یكسان محیطی پرورش یابند، همزمانی در مراحـل  مختلف رشد و نمـو گنـادی رخ می دهد که امکان تکثیر مصنوعی این ماهیان را حتی در زمینه تولید هیبرید میسر می سازد.
تاثیر استرس درتکثیر تاسماهیان:
وجود استرس از عوامل موثری دیگری است که در زمینه تکثیر ماهیان بسیار مورد توجه است،
بطوریکه در گزارشات مختلف آمده است كه سطوح هورمونهای جنسی معمولاً بعنوان علائم مناسبی برای شاخصهای بیوشیمیایی ناشی از عملكرد غیرعادی سیستم تولید مثلی در شرایط تحت استرس بشمار میرود
همچنین مطالعات متخصصین و محققان متفاوت حاکی از آن است كه در شرایط بروز اسـترس ( دستکاری ماهیان، نوسانات دمایی، نوسانات فیزیکو شیمیایی آب محیط پرورش و ...)، در مراحل‌ رسیدگی جنسی بـه آپوپتـوز گنـادی منجـر خواهـد شد که سبب اختلال در روند تکثیر و عدم موفقیت در این زمینه خواهد شد.
کسب اطلاعات تخصصی و علمی در موارد فوق می تواند نوید بخش امكان تجاری سازی و توسعه صنعت تكثیر و پرورش تاسماهیان كشوربه منظـور تولید خاویار و بچه ماهیان خاویاری در شرایط پرورشی باشد.