معرفی گونه مناسب ماهی خاویاری جهت پرورش
پرورش ماهیان خاویاری عمدتا با هدف تولید گوشت یا خاویار صورت می پذیرد. لذا انتخاب نوع و گونه مناسب برای پرورش از اهمیت ویژه برخوردار است زیرا دستیابی به راندمان کمی و کیفی تولید با صرف حداقل هزینه و در کوتاهترین زمان ممکن از اهداف اولیه برای اقتصادی نمودن فعالیتهای آبزی پروری تاسماهیان است.
با در نظر گرفتن شرایط فوق دو گونه از تاسماهیان برای پرورش در ایران مورد توجه می باشد.
1- فیل ماهی یا بلوگا (Huso huso)
فیل ماهی اولین گونه پرورشی خاویاری در ایران است که بدلیل داشتن سرعت رشد بالا در مقایسه با سایر گونه ها و همه چیز خوار بودن، فعالیتهای پرورش ماهیان خاویاری با استفاده از این گونه در کشور آغاز شد. این گونه به راحتی به غذای كنسانتره عادت كرده و قابلیت رشد و پرورش در آب شیرین را دارد و پرورش آن با استفاده از آب رودخانه و چاه میسر است. این گونه عادت پذیری سریع به غذای كنسانتره با كمترین تلفات ممكن و ادامه روند رشد مطلوب در شرایط نامناسب پرورشی را دارا می باشد. اگرچه فیلماهی(Huso huso) در مراحل رشد اولیه به شدت هم جنس خوار است و مشکلات زیادی در این مرحله از پرورش وجود دارد، اما پس از عادت پذیری به غذای دستی و در صورت تامین غذای موردنیاز به مقدار كافی، بدلیل رشد استثنایی، اندازه بزرگ و گوشت سفید و سیمای ظاهری، یكی از بهترین گونه های پرورشی و مناسبترین ماهی خاویاری جهت پرورش گوشتی به شمار می رود.
مهمترین دلایل انتخاب گونه فیلماهی جهت پرورش:
گونه بومی دریای خزر (مخاطرات ژنتیکی برای اکوسیستم منطقه ندارد)
برخورداری از سرعت رشد بالا
سازگاری به غذای دستی و تغذیه از طیف وسیعی از انواع غذاهای خشك و مرطوب
امكان پرورش در دامنه وسیعی از تغییرات شوری (صفر تا 14ppt) و حرارت آب ( 26-14 درجه سانتی گراد)
تحمل تراكم های بالا و امكان پرورش بصورت فوق متراكم
مقاومت در مقابل كمبود اكسیژن علیرغم داشتن نیاز اكسیژنی بالا به میزان 6 تا 8 ppm
مقاومت مطلوب در مقابل ابتلا به بیمار یها و انگلها
مرغوب بودن و بازار پسندی بالای گوشت و خاویار آن در داخل و خارج از کشور
2- تاسماهی سیبری (Acipenser baerii):
. تاسماهی سیبری از گونه های با ارزش تجاری است که از استعداد قابل توجهی برای پرورش در شرایط محصور برخوردار می باشد. سریع الرشد بودن، کوتاه بودن دوره رسیدگی بلوغ جنسی، گستردگی و تنوع در رژیم غذایی باعث گردیده است که این گونه به عنوان یکی از گونه های اصلی در پرورش گوشتی ماهیان خاویاری آب شیرین معرفی گردد. امروزه بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، ایتالیا، روسیه، لهستان، اتریش.... مبادرت به پرورش گوشتی آن و استحصال خاویار می نمایند.
در محیط طبیعی (رودخانه لنا) نرها پس از 10-9 سال و ماده ها پس از 12-10 سال به بلوغ جنسی می رسند. در شرایط پرورش نه تنها سرعت رشد بلكه سرعت رسیدن به رسیدگی جنسی افزایش می یابد. بلوغ جنسی این گونه در مزارع پرورشی با دمای آب بیش از 18درجه سانتی گراد جنس نر 4-3 سال و ماده ها 5-6 سال گزارش شد كه بسیار سریعتر از شرایط طبیعی می باشد. در شرایط طبیعی ماده ها بعد از اولین رسیدگی جنسی حداقل 5-3 سال بعد تخمریزی نمی كنند، اما نرها بعد از 3-2 سال بعد مجددا به اسپرم دهی می رسند، در صورتی كه در شرایط محصور ماهیان نر هر سال و ماهیان ماده 1 تا 5/1 سال دوباره آماده زادآوری می شوند.
میزان متوسط تخم 8- 12 درصد وزن بدن ماهی ماده در نظر گرفته می شود. قطر تخمک مولدین پرورشی 2.5- 2.8 می باشد. رنگ تخمها از یك ماهی به ماهی دیگر تا حدود زیادی متغیر است و رنگی بین قهوه ای روشن یا متمایل به خاكستری تا سیاه تیره دارد.
تاسماهی سیبری از گونه هایی است كه با افزایش درجه حرارت بسیار بهتر از زیستگاه بومی(سیبیری) و آبهای اروپا رشد می كنند. تحمل زیاد این گونه در رنجهای مختلف دمایی امكان پرورش این گونه را در نیمكره جنوبی (اروگوئه) امكان پذیر نموده است. همچنین تاسماهی سیبری قادر است در واحدهای پرورشی با میزان اكسیژن پایین و محتوی آمونیاك بالا بخوبی رشد نماید. این گونه بخوبی شرایطی مانند فقدان غذا و پایین بودن آن را تحمل كند.
نتایج مطالعات انجام شده در تركیه نشان می دهد كه روند رشد در تاسماهی سیبری بسیار مشابه و بهتر از گونه های پرورشی مانند قزل الای رنگین كمان، باس و سیم دریایی است و براحتی می توان آن را در استخرهای بتونی پرورش قزل الای رنگین كمان پرورش داد. این گونه یكی از مهمترین گونه های پرورشی تاسماهیان بمنظور تولید گوشت و خاویار در دنیا است (پوردهقانی و حسن پور.، 1396).
